Bloed, zweet en Google

Altijd erg vermakelijk om te zien op wat voor Google-zoektermen mensen op mijn blog terecht komen. ‘Bruine jood’, ‘adukibonen smakeloos’, ‘door schuldeisers belaagd’, ‘gefeliciteerd snippers’, ‘voipbuster uwv’, om maar wat recente zoektermen te noemen. Vandaag stond daar tussen ‘bloed zweet en luxeproblemen’. Ik kan me niet herinneren ooit over bloed of zweet of luxeproblemen geschreven te hebben. Maar goed, zo’n aparte woordcombinatie, daar moest ik zelf ook maar eens op Googlen.

Het bleek te gaan om een nieuw programma van de BNN. Wat jullie vast allemaal al wel kenden, maar ik toevallig nog niet. Het programma stelt de vraag: zou je je consumptiepatroon aanpassen als je weet onder welke omstandigheden de dingen die je koopt geproduceerd worden? Zes jongeren, productjes van onze welvaartsmaatschappij, worden naar Ethiopië en Bangladesh gestuurd. Daar gaan ze voor een schamel loontje aan de slag in de fabrieken en op de plantages waar onze luxegoederen hun oorsprong vinden. Ik heb meteen via Uitzendinggemist de eerste drie afleveringen afgewerkt. Daarin worden de jongeren in Ethiopië achtereenvolgens aan het werk gezet in een goudmijn, op een koffieplantage en in een leerlooierij. Het geld voor hun maaltijden en onderkomen moeten ze zelf bijeensprokkelen, en dat blijkt nog niet mee te vallen.

Ze komen hard binnen, die uitzendingen. Ergens weten we het wel, dat kinderhandjes onze kleding in elkaar zetten, dat koffieplukkers een week moeten werken om in onze NS Kiosk één coffee-to-go te kunnen kopen, en dat het verhaal achter goud verre van blingbling is… Maar om het door de ogen van die jongeren te beleven is toch andere koek.

Ik kom erachter dat er flink wat mediaberichten verschenen zijn over de serie. Daarin wordt, heel sensatiebelust, vooral de botsing tussen de veganiste en de rest van de deelnemers uitvergroot. Ik herken de veganiste als het meisje bij wie ik vorige maand een heerlijke biologisch-plantaardige maaltijd gegeten heb. Koken kon ze als de beste, maar in dit programma komt ze niet echt happyherbi uit de verf. Het veganisme zelf helaas ook niet.

Hoe dan ook, de volgende keer dat Google iemand bij mij binnenloodst op de zoektermen ‘bloed zweet en luxeproblemen’, komt ‘ie tenminste aan z’n trekken, nu ik er een blogje aan heb gewijd. Kijken jullie ook? Iedere maandagavond om 20:55 op Ned3, of via uitzendinggemist.nl. Wat zijn trouwens de raarste zoektermen waarmee mensen op jullie blog terechtgekomen zijn?

Wereldse wijsheid

Vriendin Hanneke is al sinds haar puberjaren actief bij Loesje. Je weet wel, dat meisje van die posters. Het begon met posterteksten verzinnen en vervolgens met een rol posters en een emmer plak de stad in. Daar deed ik toen trouwens ook aan mee, zij het iets minder fanatiek. Later ging ze op het hoofdkwartier in Arnhem werken, en gaf ze overal in het land schrijfworkshops voor bedrijven en instellingen. Vorig jaar heeft ze samen met ouderenorganisaties een project opgezet om de levenswijsheden van ouderen te verzamelen. Ze legde prachtige oneliners en verhalen vast, die te lezen waren in de reizende expositie ‘Hoe grijzer hoe eigenwijzer’. De expositie deed een aantal bibliotheken in Nederland aan.

[Expositie 'Hoe grijzer hoe eigenwijzer' in Bibliotheek Rotterdam, 2011]

Dit geslaagde project smaakte naar meer, en al gauw ontstond een idee voor een vervolgproject. In het project ‘Hoe behap je de wereld’ worden workshops georganiseerd waarbij ouderen en jongeren elkaar ontmoeten en samen schrijven over het leven. Daarnaast bezoekt Hanneke multiculturele ouderen, om ook hun levenswijsheden te verzamelen.

Omdat multiculturele ouderen in Rotterdam wat rijkelijker gezaaid zijn dan in Nijmegen, en ze hier ook wat beter georganiseerd zijn, kwam ze donderdag bij mij logeren. Om in de juiste stemming te komen moest er 's avonds eerst roti gegeten worden. Gisteren ging ik de hele dag met haar mee op stap langs verzorgingstehuizen. Dat was, zelfs voor mij als antropoloog, een hele belevenis. ’s Ochtends werden we verwacht bij een dagopvang voor Surinaams-Creoolse ouderen. Zes ouderen schoven bij ons aan tafel. Ze deelden met ons Surinaamse spreekwoorden, verhalen over hun komst naar Nederland, en hun ideeën over opvoeding, goede manieren en vriendschap. Als vanzelfsprekend werd er een bordje voor ons meegedekt aan de lunchtafel. Gewoon oer-Hollands twee boterhammen met kaas, en kwarktaart toe.

’s Middags bezochten we een groep Antilliaanse senioren, die bij elkaar gekomen waren om paasstukjes te knutselen. We gingen ieder bij een groepje dames zitten. Ze brachten ons een aantal typische Papiamentu spreekwoorden en gezegdes bij, en gaven een kleine inblik in hun leefwereld. Zo leerden we onder andere dat als een gast geacht wordt om weer op te stappen, dat subtiel duidelijk wordt gemaakt door de bezem met zout te bestrooien (nee, niet proefondervindelijk hoor, dat vertelden ze ons gewoon).

[Expositie in Bibliotheek Rotterdam]

Alle verzamelde praktische wijsheden worden gebundeld in een Loesje-handboek dat in oktober in de boekhandel ligt, dus nog even geduld. Ach wel, volgens een oude wijsheid is geduld een schone zaak...

Proefkonijn

Ik meldde het al eerder. Via het UWV werd ik benaderd door een studente sociaal-juridische dienstverlening, of ik mee wilde werken aan een interview over e-coaching voor haar afstudeeronderzoek. Nou, vooruit dan maar. Het was wat heen en weer mailen om een datum vast te leggen, maar gisteren kwam het er dan toch echt van.

Binnenkort moet ik zelf een rapportage afleveren voor het grondrechteninstituut van de Europese Unie, over de rechten van respondenten en proefpersonen in Nederland. Zelf eens aan den lijve te ondervinden hoe het is om aan een onderzoek mee te werken leek me wel een goede manier om het onderwerp tot leven te brengen. Het rapport dat ik moet schrijven focust op minderjarige respondenten terwijl ik de 18 al wel gepasseerd ben, maar welke kniesoor let daar nou op.

Ach, natuurlijk stond ik niet te springen om het UWV op te zoeken en daar interviewvragen te gaan beantwoorden. Het is ook niet zo dat het onderwerp me enorm na aan het hart ligt. Maar ik weet dondersgoed hoe het is om respondenten te moeten charteren voor je onderzoekje. Als tweedejaars student culturele antropologie werd ik een paar weken in het Drentse dorp Tweede Exloërmond gedropt om ‘veldwerk’ te verrichten. Als voorbereiding op het vierdejaars veldwerk in echt ontwikkelingsgebied. Omdat er elk jaar een nieuwe lichting studenten een invasie kwam plegen, was wel zo algemeen bekend welke dorpeling al dan niet bereid was zich aan een interview te onderwerpen.

Enkele jaren later moest ik in Hamburg tussen de meer dan een miljoen inwoners op zoek naar Afghaanse vluchtelingen [pdf] die me te woord wilden staan. En bij mijn vorige werkgever volgde een onderzoek onder allochtone jongeren [pdf], naar de problemen die zij tegenkomen op hun zoektocht naar een baan of stage, en de manieren waarop zij hiermee omgaan.

Ik kon dus prima meevoelen met deze studente die haar afstudeeronderzoek binnen het UWV verrichte. En dat ik haar daar een groot plezier mee deed, bleek al snel. Het arme schaap had 170 UWV-klanten aangeschreven, en ontving maar twaalf reacties van mensen die wilden meewerken. Plus een rits vervelende emails, waarin het UWV voor allerlei niet nader te noemen zaken werd uitgemaakt, en zij werd beschuldigd van privacyschending. Op zich lijkt me dat een redelijke indicatie van hoe over het UWV en de e-coaching gedacht wordt, dat dan weer wel. Ook vijftien werkcoaches moest ze van school ondervragen. Een onmogelijke opgave in een organisatie waar net een reeks werkcoaches de biezen heeft moeten pakken, en er nog maar vier over zijn. Waarvan eentje te drukbezet, eentje langdurig ziek en twee belast met alle e-coachings-aangelegenheden voor het hele werkgebied.

Woensdagmiddag 13:00. Ik mag plaatsnemen in haar spreekhokje, achter een plastic bekertje met koffie. Het opnameapparaat wordt aangezet en de vragen worden als kanonskogels op me afgevuurd. Wel een beetje jammer, maar twaalf respondenten hebben waar je al je informatie uit moet peuteren, en dan niet een beetje doorvragen. Ze leest monotoon een vraag voor, laat me wat praten en luistert niet eens of ik daadwerkelijk antwoord geef op de gestelde vraag, en hup, daar komt de volgende vraag al. Sommige vragen heeft ze maar geschrapt, omdat “iedereen daar toch wat anders op antwoordde.” Maar goed, ze vertelde ook dat ze tijdens haar studie niets had geleerd over methoden en technieken.

Een kwartier later zijn we al klaar. We kletsen off-the-record nog een poosje verder over afstudeerbeslommeringen, herkomstoorden en mijn dagelijkse beslommeringen. En over mijn freelanceopdrachten voor de Europese Unie. Nee hoor, ze hoeft niet bang te zijn dat ze figureert in mijn rapportage over onderzoeksvoorwaarden. Dat ze vandaag wel de hoofdrol speelt op mijn blog, vertel ik haar maar niet.

[Het zoetsappige konijntje tekende ik trouwens in 2010 voor een meisjeskamer in een antroposofische gehandicapteninstelling]

Alle kleine beetjes

Ik schreef het al eerder, Goede Daden hoeven heus niet altijd groots en meeslepend te zijn. Stel je voor zeg, dan kwam ik nergens anders meer aan toe. Nee, ook vele kleine gebaren maken eh... een betere wereld? Ik probeer sinds het opstarten van dit blog wel dagelijks bewust stil te staan bij mijn voornemen voor dit jaar. Die kleine gebaren vind ik echter vaak niet het bloggen waard.

Maar laat ik het vandaag toch eens doen.

Vanochtend boekte ik een weekendje weg in juni. Een verjaardagscadeau van kinderen plus aanhang voor mijn vader die onlangs het zevende kruisje op z’n rug zette. Ook ging ik in op een verzoek van een student die mij voor haar afstudeerproject wilde interviewen over e-coaches, werkcoaches van het UWV die WW-gerechtigden via een online 'werkmap' ondersteunen bij het vinden van werk.

’s Middags bij de supermarktkassa liet ik een meisje voorgaan dat maar twee blikjes cola wilde afrekenen. Ze bedankte me iets te uitvoerig. De mevrouw daarachter bleek ook maar twee boodschapjes te hebben, dus die moest ik toen uit goed fatsoen ook wel een plekje voor me in de rij aanbieden. Ze sloeg het beleefd af. De klant-met-kind achter haar wist ik blij te maken met muppetzegels (muppetzegels? wat zijn dat nu weer?). Ook keek ik even naar het advertentiebord en naar de mogelijkheden om daar de volgende keer een briefje op te hangen a la blogger Rebelse eenvoud.

‘s Avonds stuurde ik premier Rutte een valentijnskaart. Niet per se om Rutte met mijn liefde te overstelpen, maar wel om te laten weten dat ik een hart voor wilde dieren heb en dat deze niet in het circus thuishoren.

Wat was het koud op de vloer van het Pandje waar ik mijn yogales volgde! Maar echt kippenvel kreeg ik pas toen ik daarna een filmpje bekeek over Afghaanse kinderen die in tentenkampen aan de rand van winters Kabul leven. Op blote voetjes in de sneeuw. Ik maakte meteen €20 over voor de Winterhulp Actie Kabul. De naam onder het bankrekeningnummer herkende ik: een van oorsprong Afghaans meisje waar ik veel contact mee had toen ik afstudeerde op een onderzoek onder Afghanen. Als kind is zij naar Nederland gekomen en zolang ik haar ken zet zij zich met hart en ziel in voor haar vaderland. Ze is net naar Afghanistan vertrokken om daar te gaan werken, en heeft klaarblijkelijk direct een hulpactie op touw gezet toen ze de schrijnende situatie in de tentenkampen zag (Foto: BBC).

En tenslotte ben ik op zoek gegaan naar iets wat ik in een ‘Give away’ aan jullie kan aanbieden, om te vieren dat ik al twintig meelezers heb. Maar daarover snel meer...

Inkt en illustratie

'Rajastan', bruine bister

Vanavond was mijn eerste les 'Inkt en illustratie' bij een Rotterdamse tekenstudio. Werken met inkt (oostindische inkt, bister, ecoline) houdt het midden tussen tekenen en schilderen, en ik wil graag leren wat er allemaal mee mogelijk is.

Omdat ik na één les nog niet echt iets te showen heb, ben ik even mijn archief ingedoken op zoek naar inktige tekeningen. Hieronder volgt een heel rijtje inkttekeningen die ik in de loop der jaren gemaakt heb. Binnenkort hoop ik wat nieuwe experimenten te kunnen presenteren.

'Mevrouw Blom', oostindische inkt en pastel

'Nazar boncuğu', oostindische inkt, kleurpotlood, steentjes en touw

'Eh bolbol', bruine bister en oostindische inkt

'Mariabeeld in Antwerpen'(vakantiekaartje), bruine en rode bister, waterverf

'Joodse wijk in Antwerpen' (vakantiekaartje), bruine en rode bister

'The name of human', oostindische inkt en bruine bister

Ja tegen FRA

Deze week kreeg ik twee onderzoeksopdrachten aangeboden waar ik vandaag ja tegen heb gezegd. Een beslissing die me twee maanden van de straat zal houden, maar die er ook voor zorgt dat ik me de rest van het jaar niet meer druk hoef te maken om werk en geld. Ik kneep hem namelijk wel een beetje, nu ik rond moest zien te komen van een tweedaagse baan in de zorg. Hard ploeteren wordt het even, maar daarna ga ik mezelf er erg dankbaar voor zijn. Bovendien zal ik -tegen wil en dank- een boel leren over onderwerpen waar ik op z'n zachtst gezegd nog geen expert in ben. Namelijk over ondersteuning aan slachtoffers bij het uitoefenen van hun rechten tijdens strafzaken. En over wet- en regelgeving omtrent de deelname van kinderen aan onderzoeken. Of zoiets, maar vraag dat me binnenkort nog maar eens...